Tanie kwatery na wczasy

Zabytki Ziem Kaszubskich

25 July 2013r.

Zabytki artystyczne ziem kaszubskich są na terytorjum przyznanem Polsce mniej liczne, aniżeli w innych częściach województwa Pomorskiego, a najcenniejszy wśród nich, jakim jest niewątpliwie kościół pocysterski w Oliwie, pozostał na terytorjum wolnego miasta Gdańska. Z epoki romańskiej odpowiadającej dobie panowania książąt pomorskich nie zachowały się żadne zabytki, gdyż prawdopodobnie wszystkie zamki książęce z owej doby i niemal wszystkie kościoły w ich czasach były drewniane i zniszczały bez śladu. W czasie zajęcia kraju przez Krzyżaków jeden tylko Puck mial kościół murowany. Z kościołów drewnianych najstarszym i najpiękniejszym był kościół w Chmielnie, fundacji książąt pomorskich z pocz. XIII w., niestety jednakże rozebrano go w r. 1845. Gotyk rozszerzył się na terytorjum kaszubskiem głównie w okresie panowania Krzyżaków, jednakże poza Oliwą nie pozostawił tutaj tak monumentalnych zabytków architektury świeckiej i kościelnej, jakie posiadają np miasta pomorskie leżące nad Wisłą od Torunia po Gdańsk. Krzyżacy gotykowi ceglanemu, zwanemu u nas nadwiślańskim, nadają pewien specjalny odcień wytwarzając odrębny styl krzyżacki. Wznoszone przez nich budowie odznaczają się charakterem obronnym, monumentalnością i brakiem ornamentyki. Z zachowanych koscioiów gotyckich pod względem architektonicznym najcenniejszym jest trzynawowy kościół w Pucku, halowy, zaczęty w końcu XIII w., z piękną późnogotycką kaplicą Wey herów z końca XVI w. Pozatem nietyle ze względu na architekturę, ile zabytki artystyczne wyróżniają się jednonawowe kościoły poklasztorne w Żarnowcu, Żukowie, i Rartuzach (1383-1403 bud. Thiedeman z Gdańska), wszystkie pochodzące z XIV w. Skromniej przedstawia się niewykończony kościół ewangelicki w Heli z X V w, pierwotnie zamierzony jako trzynawowy. Typowe dla województwa pomorskiego jednonawowe kościoły gotyckie z drewnianym pułapem są w ziemi Kaszubów dość rzadkie, ma je Żukowo (kościół Św. Jakuba z r. 1604) oraz Przyjaźń (kość. ewarig. z XIV w.) Z budynków klasztornych poza Oliwą zachował się tylko gotycki klasztor Benedyktynek w Żarnowcu z charakterystycznym krużgankiem z XIV w. Inne klasztory po kasacie pruskiej rozebrano w XIX w. w szczególności Norbertanek w Żukowie (1863), i Kartuzów w Kartuzach (1849), a z tego ostatniego zachował się tylko jeden erem i dawny refektarz, Z zamków krzyżackich na terytorjum kaszubskiem nic zachował się żaden, zniszczał bez śladu zamek w Pucku, a niewielkie tylko fragmenty i to pochodzące z restauracji w dobie renesansu pozostały po przebudowanych przez starostów polskich zamkacl '.v Starej Kiszewie i Borzechowie. Po murach miejskich nielicznych w ziemi Kaszubów miast i miasteczek nie zachowały się już nigdzie ślady, a największe z miast tamtejszych t. j. Weyherowo i Kościerzyna murów takich wogóle nie posiadały, ewentualnie jak Kartuzy dopiero w XIX w. przekształciły się z wsi na miasto. Z zabytków gotyckich rzeźby i malarstwa wyróżniają się ołtarze w kościołach poklasztornych w Kartuzach (1444) i Żukowie (z końca XV w.) — pamiątki histo-rvczne najcenniejsze posiada kościół w Żukowie (t. zw. płaszcz Świętopełka II i tryptyk Mestwina I). Z epoki baroku XVII w. pochodzi fundowany przez wojewodę Weyhera kościół poreformacki w Weyhcrowie (1651), oraz kościoły w Pogódkach (1702—3 fundacji Cystersów). Grabowie Kartuskiem (1631) i Kościerzynie (1642), obydwa fundacji Kartuzów, Stężycy (1719), Goręcinie (1639) z pięknym hełmem na wieży, Kiełpinie (1650), Chwaszczynie (1626 fundacji biskupa Śzembeka), Luzinie (1740), Starzynie (1649 z wieżą). Wiele kościołów gotyckich otrzymało w tej dobie urządzenie barokowe, a najokazalsze wśród nich kościoły klasztorne w Oliwie, Żarnowcu, Żukowie i Kartuzach. Także wieże gotyckie otrzymały barokowe hełmy, np. w Kartuzach w r. 1732. Wśród urządzenia barokowego kościołów wyróżniają się przepiękne stalle w Kartuzach, i ołtarze w Żukowi Cmentarz i kościół w Oksywiu zabytki w skarbcu, zarówno .wyrobów złotniczych jak i wspaniałe haftowane ornaty, posiada kościół w Żarnowcu. W dziedzinie zabytków przemysłu artystycznego dominują na Kaszubach wyroby gdańskie, gdzie od średnich wieków do rozbiorów Polski bardzo wysoko stało /.lotnictwo, snycerstwo (słynne szafy, ołtarze i rzeźby, schody) ludwisarstwo (dzwony i lichtarze), wyrób pieców kailowych, tkanin i t. p. Wśród zabytków złotnictwa wyróżnia się gotycka monstrancja z r. 1537 i kielich w Żukowie, cenny pacyfikał gotycki i monstrancja późnogotycka znacznych rozmiarów w kościele w Pucku, zaś w Żarnowcu bogato ozdobiona monstrancja gotycka 94 cm. wysoka. Wśród zabytków snycerstwa wyróżnia się barokowy wielki ołtarz kościoła w Kartuzach, z połowy XVII wieku, współczesne ołtarze w Żukowie i przepiękne stalle pokartu-skie w Kartuzach. Z tkanin i haftów, z których wyrobu słynęły niegdyś klasztory Benedyktynek w Żarnowie i Norbertanek w Żu-kowie pozostały tylko skromne resztki. Kościół w Kartuzach ma ornat jeszcze z doby gotyckiej, zresztą najpiękniejsze ornaty i haft} z XVII w. posiadają kościoły w Żarnowcu, Żukowie i Pucku.

wczasy, nad morzem, zwiedzanie, atrakcje, Zabytki, Wycieczki, Kaszuby, Pomorze, Puck, Żarnowiec, Żukowo